Overeenkomst ontbinden met juridische zekerheid

Wanneer één van de partijen een overeenkomst niet nakomt, kan ontbinding een effectieve manier zijn om het contract te beëindigen. Maar wanneer mag u ontbinden, hoe werkt dat precies, en welke valkuilen moet u vermijden? Absolute Advocaten legt het uit.

Wat is ontbinding van een overeenkomst?

Ontbinding is een juridische mogelijkheid om een overeenkomst te beëindigen wanneer de wederpartij tekortschiet in de nakoming van gemaakte afspraken. Door ontbinding wordt het contract beëindigd en moeten beide partijen – voor zover mogelijk – de reeds verrichte prestaties ongedaan maken.

Voorbeeld uit de praktijk

Uw bedrijf sluit een overeenkomst met een softwareleverancier voor de levering van een internetdienst die essentieel is voor uw bedrijfsvoering. In het contract is vastgelegd dat de dienst volledige integratie met uw interne systemen moet bieden. Na oplevering blijkt echter dat de software niet werkt zoals beloofd: belangrijke functies ontbreken en koppelingen functioneren niet.

U stuurt de leverancier een ingebrekestelling waarin u verzoekt om herstel binnen een redelijke termijn. Wanneer de leverancier niet tijdig reageert of de gebreken niet (tijdig) herstelt, kunt u mogelijk de overeenkomst ontbinden. In dat geval moet de afnemer de ontvangen dienst niet langer gebruiken en heeft u recht op terugbetaling van (een deel van) de betaalde vergoeding. Onder omstandigheden kan er daarnaast een recht op schadevergoeding bestaan. 

Het recht op ontbinding is regelend recht

In dit artikel leggen we uit wat de wettelijke mogelijkheden van ontbinding zijn. De regels over ontbinding zijn van regelend recht. Dit houdt in dat in een overeenkomst of in algemene voorwaarden van de wettelijke regels kan worden afgeweken en partijen dus andere afspraken over ontbinding of, meer algemeen, de beëindiging van een overeenkomst kunnen vastleggen. Zo wordt in veel zakelijke overeenkomsten vastgelegd dat in bepaalde situaties direct tot ontbinding kan worden overgegaan, zonder ingebrekestelling. 

Tegenwoordig wordt in de meeste zakelijke overeenkomsten een eigen regeling voor beëindiging van de overeenkomst opgenomen. Dit is niet zonder risico. Als de afspraken niet heel secuur worden opgeschreven, kan dit voor grote moeilijkheden of onzekerheid zorgen indien een partij zich op de regeling wil beroepen. 

Belangrijke tip van Absolute Advocaten: Benoem in het contract expliciet of er sprake is van ontbinding of opzegging (en gebruik dus niet een term als beëindiging). Een belangrijk verschil tussen beide is namelijk of er een recht op schadevergoeding bestaat voor de ontbindende of opzeggende partij. Een voorbeeld waar dit fout is gegaan ECLI:NL:HR:2018:426.

Ontbinding, opzegging of iets anders?

Ontbinding wordt vaak verward met opzegging of andere vormen van contractbeëindiging. Deze begrippen hebben echter verschillende juridische gevolgen. Zo kan bij ontbinding vaak schadevergoeding worden gevorderd, terwijl dat bij opzegging niet vanzelfsprekend is.

Absolute Advocaten kan u adviseren.

Het beoordelen van de mogelijkheid van ontbinding is complex. Absolute Advocaten beschikt over gespecialiseerde advocaten die zich hier dagelijks mee bezig houden en voor u kunnen beoordelen of ontbinding de juiste route is. Maar wij kunnen u ook preventief helpen door in contracten goede beëindigingsregelingen op te nemen of deze te beoordelen. 

Neem voor juridische bijstand contact op via 026 3259023 of [email protected]

Het recht op ontbinding schematisch weergegeven

Hieronder een schematische weergave van het stappenplan dat gevolgd kan worden om te tot een rechtsgeldige ontbinding te komen. Let op! dit stappenplan geldt alleen voor de wettelijke regeling. 

Wanneer kan men een overeenkomst ontbinden?

Om een contract te kunnen ontbinden, moet aan twee vereisten worden voldaan:

• Tekortkoming
• Verzuim

Vereiste 1: tekortkoming

Voor ontbinding is een tekortkoming van één van de partijen vereist. Een tekortkoming wil zeggen dat de gemaakte afspraken niet worden nagekomen. De wet zegt dat iedere tekortkoming de andere partij het recht geeft de overeenkomst te ontbinden. Dit is alleen anders indien de tekortkoming de ontbinding  niet rechtvaardigt. Bijvoorbeeld bij een bestelling van 500 producten. Worden er 475 geleverd, dan rechtvaardigt deze tekortkoming meestal niet de ontbinding. In dat geval kan wel levering van de laatste 25 producten of verlaging van de prijs gevorderd worden.

De tekortkoming hoeft niet toerekenbaar te zijn. De andere partij hoeft er dus geen schuld aan te hebben dat zij de afspraken niet nakomt. Indien er sprake is van overmacht, behoort ontbinding dus ook tot de mogelijkheden. Dit is anders bij (schadevergoeding wegens) wanprestatie of onrechtmatige daad.

Vereiste 2: verzuim

Naast een tekortkoming is ‘verzuim’ vereist voor ontbinding. Indien het nog mogelijk is om de afspraken na te komen, dient er eerst een ingebrekestelling te worden verstuurd. Pas na afloop van de in de ingebrekestelling genoemde termijn treedt het verzuim in.

Verzuim treedt van rechtswege in doordat een fatale termijn wordt overschreden. Bijvoorbeeld een uiterste datum voor levering van een product. Ook treedt verzuim van rechtswege in als de wederpartij aangeeft de afspraken niet na te komen. Een ingebrekestelling is dan niet vereist.

Hoe kan worden ontbonden?

Het ontbinden van een overeenkomst hoeft niet via de rechter. Een aan de wederpartij gerichte schriftelijke verklaring waarin wordt aangegeven dat de overeenkomst wordt ontbonden is voldoende. Uiteraard dient wel te worden aangegeven waarom er wordt ontbonden.

De wederpartij kan het niet eens zijn met de ontbinding. In dat geval kan de rechter worden verzocht de ontbinding te bevestigen. Het is ook mogelijk om direct aan de rechter te verzoeken of deze de overeenkomst wil ontbinden.

De gevolgen van de ontbinding

Ontbinding heeft geen terugwerkende kracht. Dit betekent dat de overeenkomst ondanks de ontbinding wel geldig tot stand is gekomen. De reeds verrichte prestaties, bijvoorbeeld betaling of levering, zijn niet onverschuldigd verricht.

De reeds verrichte prestaties dienen wel ongedaan gemaakt te worden. Er ontstaat door de ontbinding voor beide partijen een verbintenis tot ongedaanmaking. Dit houdt in dat alle reeds verrichte leveringen of betalingen ongedaan moeten worden gemaakt. Dit is soms erg complex.

Het kan mogelijk zijn dat ongedaanmaking niet mogelijk is. Bijvoorbeeld omdat de aard van de prestatie ongedaanmaking uitsluit. Hierbij kan gedacht worden aan een logo dat reeds is ontworpen. De wet bepaalt in die gevallen dat er een vergoeding in de plaats treedt voor die prestatie. De waarde wordt bepaald naar het moment waarop de prestatie is ontvangen.

• Home
• Contractenrecht
• Overeenkomst ontbinden