Afspiegelingsbeginsel bij reorganisatie

Ontslagbesluit

Dit is sinds 1 maart 2006 de opvolger van het last in, first out-beginsel. Artikel 4:2 lid 1 van het Ontslagbesluit bepaalt:

"Voor zover het bij de te vervallen arbeidsplaatsen om uitwisselbare functies gaat, worden per leeftijdsgroep binnen een categorie uitwisselbare functies van de bedrijfsvestiging de werknemers met het kortste dienstverband het eerst voor ontslag in aanmerking gebracht, waarbij het aantal werknemers dat per leeftijdsgroep voor ontslag in aanmerking wordt gebracht voor zover mogelijk overeenkomt met de onderlinge verhouding van het aantal werknemers in elk van de leeftijdsgroepen binnen de betreffende categorie uitwisselbare functies. De in de eerste volzin bedoelde leeftijdsgroepen zijn de groepen van 15 tot 25 jaar, van 25 tot 35 jaar, van 35 tot 45 jaar, van 45 tot 55 jaar en van 55 jaar en ouder."

Het afspiegelingsbeginsel geldt ook voor schoonmaakbedrijven en de uitzendbranche, maar voor deze bedrijfstakken gelden een aantal bijzondere bepalingen. 

Hoe werkt het afspiegelen?

De werkgever moet voor de afspiegeling alle werknemers die werkzaam zijn in dezelfde functie (of nagenoeg dezelfde functie) indelen in vijf verschillende leeftijdsgroepen: van 15 tot 25 jaar, van 25 tot 35 jaar, van 35 tot 45 jaar, van 45 tot 55 jaar en van 55 jaar en ouder. De werkgever moet er vervolgens voor zorgen dat de ontslagen zodanig over de leeftijdsgroepen worden verdeeld dat de leeftijdsopbouw zoveel mogelijk gelijk blijft. Binnen iedere leeftijdsgroep moet de werknemer met het kortste dienstverband eerst ontslagen worden.

Voorbeeld berekening afspiegelingsbeginsel

Ter illustratie een voorbeeld hoe het berekenen van het afspiegelingsbeginsel werkt. Bij een makelaarskantoor werken 15 makelaars. Door tegenvallende financiële resultaten besluit de manager dat er 4 makelaars ontslagen moeten worden en daarvoor moet het afspiegelingsbeginsel toegepast worden.

Leeftijdsgroepen verdelen

Alle 15 makelaars moeten in vijf voorgeschreven leeftijdsgroepen verdeeld worden om de leeftijdsopbouw vast te stellen. In ons voorbeeld is dit als volgt:

Ontslagen per leeftijdsgroep vaststellen

Vervolgens moet de werkgever bepalen hoeveel werknemers per leeftijdsgroep ontslagen moeten worden om deze leeftijdsopbouw in stand te houden. Hiervoor moet het aantal ontslagen vermenigvuldigd worden met het percentage werknemers per leeftijdsgroep. Uitkomsten van 0,50 of hoger worden afgerond naar boven.

Last in, first out

In bovenstaande tabel wordt duidelijk dat per leeftijdsgroep één makelaar ontslagen moet worden. Vervolgens wordt het last in, first out-principe toegepast, waarbij per leeftijdsgroep degene met het kortste dienstverband als eerste voor ontslag wordt voorgedragen.

Afspiegeling per uitwisselbare functiegroep

Er moet steeds worden afgespiegeld per uitwisselbare functiegroep. Dit betekent dat de functie-inhoud, vereiste kennis, vaardigheden en vereiste competenties voor de betreffende banen vergelijkbaar en naar niveau en beloning gelijkwaardig zijn. Wanneer een functie door één persoon bekleed wordt (een unieke functie), dan hoeft deze niet afgespiegeld te worden. Hetzelfde geldt bij de opheffing van een volledige functiegroep. In dat geval worden alleen de bedrijfseconomische redenen en de mogelijkheden voor herplaatsing van de betreffende werknemers getoetst.

Flexibele arbeidskrachten en contracten voor bepaalde tijd

Voordat de werkgever start met afspiegelen, is hij of zij verplicht eerst de werkzaamheden van uitzendkrachten, gedetacheerde werknemers en eventuele ingeleende werknemers te beëindigen. Vervolgens de werknemers die de AOW-leeftijd hebben bereikt. Daarna oproepkrachten met een nulurencontract en dan werknemers met arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd die binnen 26 weken aflopen. Vervolgens komen pas de werknemers die een vast contract hebben voor ontslag in aanmerking en dient er te worden afgespiegeld.